ارزش گذاری اقتصادی نقش پوشش گیاهان مرتعی در حفاظت خاک (مطالعة موردی: حوزه طالقان میانی)

حفظ خاک یکی از مهم ترین کارکردهای تنظیمی اکوسیستم های طبیعی به شمار می‏رود. این نقش در حوزة طالقان میانی، به دلیل بالابودن میزان فرسایش و تجمع رسوبات در دریاچة سد، از اهمیت دوچندانی برخوردار است. در این تحقیق، ارزش اقتصادی کارکردهای کاهش میزان ازدست رفتن اراضی، کاهش رسوب گذاری در مخازن آبی، و حفظ حاصلخیزی خاک بررسی شد. بدین منظور، با روی‏هم‏گذاری نقشة فرسایش با نقشة سایر عوامل محیطی، اثر نوع کاربری و پوشش بر فرسایش بررسی گردید. دیمزارهای کم‏بازده و ر هاشده مبنای مقایسه جهتِ برآورد نقش پوشش مرتعی در حفظ خاک مدنظر قرار گرفت. برای محاسبة ارزش اقتصادی کارکرد کاهش میزان ازدست رفتن اراضی از شاخص هزینة فرصت و سود کشت دیم استفاده شد. کارکرد کنترل رسوب نیز، با توجه به نسبت تحویل رسوب برآوردشده و هزینة ساخت سد طالقان، به عنوان هزینة فرصت این کارکرد مدنظر قرار گرفت. کارکرد حفظ حاصلخیزی خاک نیز، با توجه به میزان نگهداشت خاک و محتوای عناصر غذایی خاک مراتع منطقه، برآورد شد و ارزش اقتصادی آن با رویکرد هزینة جایگزینی محاسبه گردید. بر اساس نتایج، مراتع منطقه سالانه 60545 متر مکعب فرسایش خاک را کاهش می‏دهند. ارزش اقتصادی کارکردهای کاهش میزان ازدست رفتن اراضی، کاهش رسوب گذاری در مخازن، و حفظ حاصلخیزی خاک به ترتیب برابر با 64718، 261346، و 89152 هزار ریال در سال محاسبه شد. بدیهی است این کارکرد ها فقط بخشی از کارکردهای اکوسیستم های مرتعی را تشکیل می‏دهند و ارزش گذاری اقتصادی کلیة کارکرد ها می‏تواند ابزار مؤثری جهت حفظ اکوسیستم های مرتعی به کار گرفته شود.